Ronde Tafel Sessie – Solar

Zonnepanelen zijn intussen gemeengoed geworden in Nederland. Maar liefst 1 op de 10 huishoudens beschikt vandaag al over een pv-installatie,zo blijkt uit het laatste Solartrendrapport van Holland Solar, de belangenbehartiger van de Nederlandse zonne-energiesector. Ook de zakelijke markt benut steeds meer de mogelijkheden van zonne-energie. In deze Ronde Tafel Sessie met als thema ‘Solar’ bespreken met een aantal experts onder meer de evolutie in pv-systemen, de combinatie met batterijsystemen en de rol van de overheid in het stimuleren van zonne-energie. Ook staat het onderwerp elektrische veiligheid op de agenda. Kortom, genoeg stof voor een boeiende discussie.

Marktontwikkelingen
De markt voor pv-installaties is de afgelopen jaren enorm gegroeid. “De transitie van gas naar all electric is een belangrijke aanjager voor een pv-installatie,” meent Ben Goossens van Kemkens. “Komt nog bij dat de prijzen van pv-installaties de laatste jaren fors zijn gedaald.” Het is in dat opzicht ook gunstig dat de salderingsregeling nog is uitgesteld tot 2023, merkt Wilfried de Koning van Sun & Wind Energy Solutions, op. “Het is een extra stimulans voor particulieren om over te gaan tot de aanschaf van zonnepanelen. Wel gaan er geruchten dat de overheid vanaf 1 januari 2020 het btw-voordeel op installaties voor particulieren gaat terugdraaien. Dat zal ongetwijfeld effect hebben.” Erik de Leeuw van Solarwatt gelooft niet dat regelgeving nog heel erg van invloed is op de toekomst van pv-installaties. Het is intussen een stabiele markt geworden met jaarlijks een steady groei van 500 tot 600 Megawatt in de residentiele markt . En inderdaad, gezien de transitie naar gasloos, is zonne-energie niet meer te stoppen. De particuliere markt zal niet meer heftig reageren op de verschillende regelingen, zelfs niet als het btw-voordeel wordt teruggedraaid. Dan praat je over een jaar of twee jaar langere terugverdientijd, te verwaarlozen op een investering voor dertig jaar. Voor de zakelijke markt daarentegen is het wel even afwachten wat de impact gaat zijn van de nieuwe subsidieregelingen. Het aandeel Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE) op het totaal geïnstalleerd vermogen is vandaag gigantisch, maar dat evolueert naar een CO2 SDE beleid. Wat dat gaat betekenen? Dat is afwachten.”

Erik de Leeuw, Solarwatt

Natuurkundig maximum
Het vermogen per m2 van een pv-installatie wordt volgens Ben Goossens steeds belangrijker, omdat steeds meer elektriciteit wordt gevraagd en anderzijds lang niet iedereen beschikt over genoeg dakoppervlakte. “Aan de huidige panelen zit wel een theoretische (lees: natuurkundige) maximum capaciteit,” vult Erik de Leeuw aan. “Uit de standaard 60-cels panelen kun je in theorie niet meer dan 500 Wattpiek halen, tenzij er een compleet nieuwe technologie wordt uitgevonden. Nu komen sommige fabrikanten al aan 400 Wattpiek. Cellen worden dus steeds efficiënter.” En mooier, want esthetiek wordt steeds belangrijker naarmate er meer panelen op daken verschijnen. De heren aan tafel worden overigens niet warm of koud van innovaties zoals organische cellen, panelen die in kleur worden geleverd of van zogenaamde zonnepannen. “Het vermogen per m2 loopt dusdanig terug dat het eigenlijk nauwelijks interessant is,” zegt Wilfried de Koning. Pieter Kremer van Conduct concludeert: “We zijn continu met elkaar aan het zoeken naar de balans tussen esthetiek, montagegemak en veiligheid. “Een dak volleggen met zonnepannen betekent ontzettend veel connectorverbindingen in het dak. Niet bepaald efficiënt qua installatiegemak en ook niet bij eventuele storingen. Ga maar eens zoeken. Verder ogen de veel besproken indak-systemen misschien beter, maar waar veel partijen zich op miscalculeren, is een te krappe ruimte tussen de panelen en het dakbeschot. En dat kan verstrekkende gevolgen hebben.”

Elektrische veiligheid
Branden als gevolg van een falende pv-installatie zijn in de media breed uitgemeten. Volgens Erik de Leeuw moeten we het wel in perspectief plaatsen. “Er vatten meer wasdrogers vlam, dan pv-installaties. De oorzaak is niet de zonne-energie zelf, maar een verkeerde installatie. Het is inherent aan de groei van de markt. Naarmate de markt interessanter wordt, komen er veel partijen op af met niet altijd de juiste (E-)kennis en ervaring. Gevolg is dat installaties verkeerd worden geplaatst met alle gevolgen van dien. Bij de recente dakbranden betrof het bijna allemaal een indak-systeem. Het is niet per definitie een onveilige oplossing, maar wel als de pv-installatie te dicht op het dakbeschot ligt, zoals Pieter ook al aangaf. Als een installatie gaat vonken door bijvoorbeeld verkeerd toegepaste connectoren raakt het bij een indak-systeem direct de isolatielaag, terwijl een dakpan dat doorgaans tegenhoudt.” Pieter Kremer: “Er worden wel steeds meer producten ontwikkeld om de veiligheid te verbeteren. Zo worden omvormers standaard uitgerust met vlamboogdetectie (verplicht in Amerika) en is in Scandinavië bijvoorbeeld een fireswitch al verplicht. Zo’n ‘brandweerschakeling’ waarbij de DC-spanning van buitenaf afgeschakeld kan worden, is eigenlijk volkomen logisch. Het verhoogt de veiligheid voor brandweerlieden en vergroot de kans op bestrijding. Vlamboogdetectie wordt in ons land vrijwel altijd uitgeschakeld vanwege een verhoogde kans op storingen. Maar ook daar zal snel een passende oplossing voor komen. Een ander veel besproken onderwerp is aarding en potentiaalvereffening. De huidige normen zijn multi-interpreteerbaar. Vanuit veiligheidsoverwegingen zou je elke installatie gewoon moeten aarden,” vindt Pieter Kremer.

Pieter Kremer, Conduct Technical Solutions

Verzekeraars
Erik de Leeuw: “Er zijn diverse verzekeraars die adviezen hebben opgesteld voor het veiliger maken van zonne-energie. Denk aan adviezen in de zin van het toepassen van vlamboogdetectie, maar ook het verkiezen van glas-glas panelen boven glas-folie, vanwege een geringere kans op uitbranden. Glas brand niet in tegenstelling tot een paneel met een kunststof achterzijde. Daarnaast in geval van brand komen de busbars bij glas-folie panelen direct bloot te liggen. Als de brandweer gaat blussen, komt alles onder spanning te staan. Bij glas-glas panelen is dat niet het geval.” Pieter Kremer: “Ook zijn er voorschriften met betrekking tot de DC-infrastructuur, waarbij bijvoorbeeld de plus en min gescheiden moet worden aangelegd, en indien door het dak ook gescheiden moet worden doorgevoerd. Het zijn veiligheidstechnisch allemaal goede argumenten.” Over veiligheid gesproken, een standaard in connectoren is geen overbodige luxe. Het kan veel problemen voorkomen. Pieter Kremer: “Vandaag heeft iedere connectorfabrikant een eigen methode en eigen gereedschappen om de connector met de kabel te verbinden. Voorbeelden genoeg van ‘cowboys’ die niet over de juiste gereedschappen beschikken en de connectoren dan maar met de waterpomptang aanbrengen. Er moet op een hoger niveau een bepaalde standaard komen, vergelijkbaar aan de Mennekes connector voor elektrische auto’s. Waarbij fabrikanten zich wellicht kunnen onderscheiden met een snellere montage, maar waarbij het binnenwerk genormaliseerd wordt.” Volgens Wilfried de Koning zijn dit soort problemen inherent aan een snel ontwikkelende markt. “Veel partijen duiken op de solarmarkt en willen een graantje meepikken. Op een gegeven moment zal er een standaard (moeten) komen.”

Thuisaccu’s
Veiligheid wordt nog belangrijker als de opgewekte energie wordt opgeslagen in thuisaccu’s. Pieter Kremer: “Ontwikkelingen vinden nu plaats waarbij de zonne-energie wordt opgeslagen in accu’s en deze energie ’s nachts op DC gebruikt wordt om de elektrische auto te laden.” De meeste innovatie zit inderdaad in het totaalsysteem, zegt Erik de Leeuw. “Het is zaak zoveel mogelijk energie in huis te houden en zelf te consumeren, dat wordt nu hetgeen waarin de meeste innovatie gaat plaatsvinden. Er zijn altijd een disbalans zijn. Het overschot sla je op in een thuisaccu. Dat betekent dus dat het nog uitdagender wordt voor installateurs. En dan te bedenken dat gekwalificeerd personeel nu al schaars is, laat staan mensen te vinden die alles aan elkaar kunnen knopen.” Ben Goossens: “Vroeger zat 25% van de bouwsom in de techniek. Nu zie je het steeds dichter bij mekaar komen. De bouwkundige schil is steeds eenvoudiger geworden (prefab), terwijl de techniek steeds complexer wordt. Door de salderingsregeling zijn thuisaccu’s in Nederland overigens nog niet interessant, maar dat gaat wel veranderen als de salderingsregeling wordt afgebouwd vanaf 2023. Al zijn er ook andere vormen denkbaar, zoals het omzetten van elektriciteit in warm water (boilers) of PVT-panelen. In dat laatste geval wordt er een paneel achter het zonnepaneel geplaatst om warm water op te wekken. Energie terug leveren zal steeds minder opleveren.”

Ben Goossens, Kemkens

Net ontlasten
De prijsontwikkeling van thuisaccu’s gaat vrij hard, zoals we ook gezien hebben bij de pv-panelen, verwacht Pieter Kremer. Wilfried de Koning plaatst wel een kanttekening. “Grondstoffen vormen daarin het grootste probleem, worden schaars en kunnen mogelijk de prijs opdrijven.” Erik de Leeuw verwacht dat er nog wel andere technieken gaan komen. “De komende tien jaar is het ongetwijfeld nog lithium-ion maar als gevolg van schaarste sluit ik nieuwe ontwikkelingen niet uit.” Accu’s zijn volgens Wilfried de Koning ook broodnodig om het net te ontlasten. “De snelle groei van het aantal grote zonneparken leidt in sommige gebieden tot netproblemen. Zo meldden Enexis enTenneT begin januari dat zij in zes gebieden in Nederland geen transportcapaciteit meer hebben om zonneparken aan te sluiten. Voor de aanleg van redelijk grote installaties (meer dan 15.000 kWh) moet in sommige regio’s eerst toestemming gevraagd worden aan de netbeheerder. Netbeheerders zullen dus ook wel moeten investeren in grootschalige opslag.”

Installatiegemak
De heren aan tafel verwachten niet dat panelen alsmaar groter zullen worden. Wilfried de Koning: “Voor grote projecten en veldopstellingen kunnen de 72-cels panelen soms interessant zijn, omwille van de prijs (minder bevestigingsmateriaal nodig), maar over het algemeen worden de 60-cels panelen toegepast. Ze zijn ook door één persoon op het dak te hanteren, een belangrijk gegeven in een markt waar personeel schaars is.” Installatiegemak wordt sowieso steeds belangrijker. Hierin zijn volgens de heren de laatste jaren goede stappen gemaakt, zowel als het gaat om het eenvoudig kunnen bevestigen van panelen, maar ook om de andere componenten snel te kunnen monteren. “Denk aan klikbare kabeldraagsystemen of een speciaal montageframe voor omvormers,” weet Pieter Kremer.  “Dat komt niet alleen de kwaliteit en snelheid ten goede, maar ook weer de veiligheid.” In die optiek prijst Ben Goossens de ontwikkelingen in valbeveiliging. “Als het gaat om dakrandbeveiliging of gootoplossingen zijn er mooie systemen verkrijgbaar die razendsnel te monteren en demonteren zijn.”

Wilfried de Koning, Sun & Wind Energy Solutions

Recyclen
Behalve veiligheid en esthetiek wordt recyclebaarheid ook een punt van aandacht. “Dat zullen we als branche moeten gaan oplossen,” stelt Erik de Leeuw. “Over twintig jaar komen er heel veel panelen op de markt. Als importeur van panelen, dus ook installateurs die rechtstreeks aankopen, ben je verplicht om een recyclingbijdrage te betalen. Veel installateurs zijn daar niet van op de hoogte of zijn van mening dat fabrikanten die bijdrage reeds betaald hebben. Dat kan wettelijk dus niet. Let daarmee dus op, want het gaat je anders op termijn veel geld kosten. Het wordt aangerekend als een milieudelict.” Wilfried de Koning: “Dat geldt overigens voor alle componenten van een pv-installatie, dus ook de omvormers, enz. Bedrijven moeten voldoen aan de Nederlandse regels (en bijdragen) voor recycling. Recycling is overigens nu al aan de orde voor beschadigde of defecte panelen.” Ook is er volgens Ben Goossens al sprake van de eerste vervangingsprojecten. “Het rendeert wel om oude panelen met een vermogen van 150 tot 180 Wattpiek te vervangen door moderne exemplaren.”

Irritaties wegnemen
Zo’n 10% van de Nederlandse huishoudens beschikt vandaag de dag dus al over een pv-installatie. De groei zit er stevig in, want bij nieuwbouw wordt vrijwel elke woning voorzien van een pv-installatie. “Ook al zijn het er soms maar een paar om net de EPC te behalen,” vult Wilfried de Koning aan. “Dat laatste is echt absurd en zou niet moeten mogen,” zegt Erik de Leeuw stellig. “Het is schandalig.” Wilfried de Koning: “Het is het gevolg van de huidige, achterhaalde normen. Met BENG is dat straks afgelopen.” Met de toename van het aantal pv-installaties op het dak, ontstaan ook de eerste irritaties. Erik de Leeuw: “Er zijn steeds meer mensen (buren) die last hebben van schittering als panelen bijvoorbeeld net onder een bepaalde hoek liggen. Ook in de buurt van vliegvelden leidt schittering tot irritaties bij piloten. Steeds meer paneelfabrikanten brengen daarom panelen met een anti-glare glas, niet te verwarren met anti-reflectie. Het neemt de hinderlijke schittering weg. Een belangrijke innovatie om de toekomst van pv-installaties ook in ‘kritieke’ omgevingen veilig te stellen.”